11 oktober 1797: de Zeeslag bij Kamperduin …… de Bataafsche vloot weert zich moedig, maar verliest !
11 oktober 1797: de Zeeslag bij Kamperduin ….
De nacht van dinsdag 10 op woensdag 11 oktober verloopt rustig, maar de wind trekt in de ochtend snel aan tot ‘bramzeyls coelte’, matige wind, zwaar bewolkt met regenbuien en wind uit het ‘noordwest ten westen’. Er staat een hoge zee.
’s Ochtends omstreeks half zeven krijgt ‘s-Lands Schip van Oorlog “Delft” opdracht om op een ‘vreemd schip’ te ‘jagen’, die geen vlag voert. Vervolgens laat Vice-Admiraal Jan Willem de Winter aan de “Delft” seinen om met scherp op het ‘vreemde schip’ te vuren. Hierop vertoont het schip de Deense vlag; het blijkt géén Engelsman te zijn ……
Enige uren voor het begin van de zeeslag bij Kamperduin: linieschip “Delft” voor Scheveningen op 11 oktober 1797 omstreeks 07.00 uur jagend op een onbekende ‘brik’, met een schot voor de boeg dwingt de “Delft” het schip tot ‘bijdraaien’ en vertoont het haar vlag – de Deense vlag – Afbeelding geschilderd door A.N. Hoekmeyer, 1997.
Om 08.15 uur geeft Admiraal De Winter het sein: “Artikel 701, Tot ’t Gevegt gereed maaken”. Op alle Bataafsche Schepen wordt nu ‘Generaal Alarm” geslagen door de tamboers. De ‘plunjes’ (kleding in de plunjezak) worden in de ‘combaarzen’ (dekens) gerold en door het scheepsvolk naar boven gebracht en in de ‘vinkenetten’ gelegd ter verhoging van de verschansing.
Daarna neemt men de aangewezen gevechtsposities in.
Ondertussen probeert het linieschip “Delft”, die door zijn ‘jaagmissie’ achterop is geraakt, voldoende zeil bij te zetten om de vloot ‘in te loopen’.
En dan komt de Britse vloot in zicht: het is 09.30 uur. Onmiddellijk laat Admiraal De Winter het sein “Artikel 655” waaien voor de gehele vloot: “Rangeeren in Linie van Bataille, over Stuurboord met Bakboordshalzen toe”.
Omstreeks 10.24 uur geeft de Britse Admiral Duncan het sein: “To engage the Enemy as arriving up with them”. De Britten hebben het voordeel van ‘de loef’, de gunstige windrichting waardoor men met ‘ruime’ of ‘achterlijke’ wind op de Bataafsche linie aanstormt.
Het lukt de “Delft” niet meer om haar positie (vierde van achter) te bereiken en sluit nu als laatste in de linie aan als achterste schip.
De toenemende stormachtige wind zorgt bovendien voor een grote handicap: de kleinere linieschepen, waaronder de “Delft” moeten vanwege de hoge zee de onderste geschutspoorten (een batterij van 24-ponders) gesloten houden, omdat de onstuimige golven naar binnen slaan; hierdoor wordt het linieschip “Delft” van een robuust schip met 60 kanons, gereduceerd tot een schip met slechts 30 bruikbare kanons …..
Schout bij Nacht Meurer schrijft in zijn logboek: “Circa 12 Uuren quam den vyand in twee divisies (op ons) af, zes groote scheepen …”. Deze zes grote Britse linieschepen vielen de achterhoede van de Bataafsche linie aan, waar de “Delft” deel van uitmaakte.
De Bataafsche vloot weert zich over het algemeen dapper. Met name het Admiraalsschip “Vryheid”, maar ook de “Delft” vuurt op de zwaarder bewapende Engelsen.
Volgens de Britse rapporten zijn de eerste ‘broadsides’ van de Hollanders vreselijk …… zij zorgen voor veel Britse gewonden en doden, maar toch kunnen de Bataven niet op tegen de goed-geoefende Britten en met name niet tegen hun moderne ‘carronades’ (zwaar vlakbaangeschut), waarover de Bataven niet beschikken.
De “Delft” vuurt op het Britse linieschip slechts 430 pond aan kogels af; daarentegen wordt de “Delft” door haar opponent met bijna het dubbele aan kogels bestookt ……
Terwijl linieschip “Delft” zwaargehavend in de achterhoede ligt, vecht ‘s-Lands Schip van Oorlog “Vryheid” (het vlaggeschip van Vice-Admiraal Jan Willem de Winter) tegen de overmachtige vijand. Geheel ontmast blijft hij vuren, maar uiteindelijk moet ook de “Vryheid” haar vlag strijken. ‘s-Lands Schip van Oorlog “Hercules” staat in brand.
Geschilderd door Anton Lourens (1938-2007).
Uiteindelijk weten de Britten de Bataafsche linie op diverse plaatsen te breken.
Na de zware aanvallen door de Britse “Montagu” (74 kanons) en de “Monmouth” (64 kanons) is de “Delft” niet meer bij machte om de Britten te weerstaan.
Na een gevecht van meer dan anderhalf uur is het linieschip “Delft” er slecht aan toe: het schip is niet meer manoeuvreerbaar, de bezaansmast dreigt te vallen, de bezaansroede is doorschoten, de fokkemast is zwaarbeschadigd, er staat water in de kruitkamer en door de ‘grondschoten’ loopt het schip vol water, er zijn 35 doden en ruim 70 gewonden.
Na een ‘verzoek van de equipage’ besluit Kapitein ter Zee Gerrit Verdooren omstreeks 13.45 uur na een moedige strijd de Bataafsche Marinevlag te laten strijken voor de “Monmouth”.
De Zeeslag bij Kamperduin zal voor ons land de geschiedenis in gaan als de laatste grote zeeslag met zeilende marineschepen.
Op de afbeelding (bovenste afbeelding): ‘s-Lands Schip van Oorlog “Delft” zwaar in gevecht met “H.M.S. Monmouth”. Aan bakboordszijde van de “Delft” ligt de zwaargehavende “Haarlem”.
Geschilderd door Anton Lourens (1938-2007).
Linieschip “Delft” wordt herbouwd bij Museum De Delft, in Rotterdam-Delfshaven, Schiehaven 15 (Lloydkwartier).
